Atatürk’ün Türk ulusu için yaptığı en büyük devrimlerden biri kadınlara seçme ve seçilme hakkını tanıma yolundaki çabasında başarılı olmasıdır.
Atatürk bu karara varırken, kadının o günkü konumunu, sosyal ve kültürel durumunu da göz önünde bulunduruyordu.
Mustafa Kemal Atatürk için kadının sosyal, ekonomik ve kültürel durumu çok önemliydi. Şehirli, köylü olması da ayrıca önem arz ediyordu. Ev kadını, iş sahibi, çiftçi, devlet memuru gibi konumlarını da dikkate alıyordu.
Atatürk’ün isim isim tespit ettiği ve seçimleri kazanarak milletvekili olan 17 kadından biri olan Hatı (Satı) Çırpan, yani kısaca toplumun Satı Kadın olarak bildiği hanımın nasıl milletvekilliğine layık görüldüğünün bilinsin istedim.
“Ankara’da yakıcı bir yaz günü idi… Atatürk beraberindeki arkadaşları ve yaverleri olduğu halde Kızılcahamam’a giderken Kazan Köyü yakınlarında durmuş ve otomobilinden inmişti. Köyün kadını, genci, yaşlı, ihtiyarı köylerinin içinden geçen şosede duran bu yabancı konukları görünce hep koşuştular. Kimi su seğirtti, kimi ayran… Bunlardan biri, güğümünden aktardığı soğuk ayranı Ata’ya uzattı:
“Bir soğuk ayran içmez misiniz?” dedi.
Bu çorak iklimin kavurduğu yüzünden bronzlaşmış Türk kadınının en bariz ifadelerini taşıyan Türk kadınının en bariz ifadelerini taşıyan bir Türk anası idi. Böğrüne sıkıştırdığı kundağa biraz daha bastırdıktan sonra sağ elindeki ayran bardağını uzattı, bekledi. Ata’sı ayranı kana kana içmiş ve bir an durakladıktan sonra ona:
“Senin kocan kim?” diye sormuştu.
Köylü kadını, yüzü tunçlaşmış elleri nasırlı bu Türk anası Ankara’nın kendine has şivesi ile kocasının Sakarya harbinde boğazından yaralanmış bir cengaver olduğunu, yine kendine has bir mahviyatkârlık (alçak gönüllülük) içinde nakletti. Ata bir soru daha sordu:
“Ne zaman doğdun?”
“1919 da Atatürk’ün Samsun’a çıktığı zaman doğdum”.
Ata, bir an düşündü. Yıl 1934 idi. Kadının bu ifadesine göre 15 yaşında olması lazım gelirdi. Halbuki karşısında abideleşen kadın, Sakarya, Dumlupınar ve bir sürü harblerin savaşçısı kadını yirmi beş yaşlarında görünüyordu. Tekrar sordu;
“Nasıl olur?…”
Evet, nasıl olurdu buf? Satı kadın hiç tereddütsüz; o her zaman nüktedan hali ile ve memleketin işgal altında geçirdiği acı yılları ima ederek:
“Evet Paşam. Ondan evvel yaşamıyordum ki….”
Bu espri Ata’yı bir hayli düşündürdü, ayrılırken yaverine kadının ismini ve adresini not ettirdi.
1934 yılının 26 Şubat günü… Ankara’nın yegâne kız ortaokullarından birindeyiz. İçeriye okulun müdiresi ve bazı tanımadığımız yabancılarla birlikte, başında bürgüsü (Yemeni) üzerinde dizi dizi altınlar ışıldayan genç, sıkılgan, kırmızı pazenden yapılmış bir şalvar ile belinde şal kuşak ayağında eski papuçlar bulunan elleri nasırlı, yüzü yer yer yanmış çatlamış, orta boylu bir kadın girdi. Biz sınıfta 7 kız talebe idik. Müdiremiz “Satı kadının” “İlk kadın milletvekili2 seçildiğini, 1 Mart günü açılacak olan meclise Ata’nın isteğiyle yepyeni bir kıyafetle girmesi için lüzumlu elbiselerin dikileceğini bildirdi. Biz üç gün üç gece, durmadan uyumadan çalıştık. Kazan köyünün Satı Kadınına örnek bir Türk kadını kılığı hazırlamıştık. Evvela saçları kısa kesildi. Üzerindekiler tamamen değiştirildi. Başına siyah bir şapka, vücuduna göre de gri bir tayyör diktik. Bir de beyaz bluz giydirdiğimiz Satı Kadın ayağındaki kısa kalın ökçeli ayakkabıları ile Büyük Millet Meclisine girecek ilk kadın milletvekilimiz olarak hazırlanmış oluyordu.” (Her Yönüyle Atatürk kitabı, Satı Kadın, Yaz. S. Arif Terzioğlu, s. 331).
İşte Atatürk’ün TBMM için seçtiği Türk kadını… Çocuk yaşta evlendirilmiş, kocası savaşta mermi yemiş gazi olmuş, çocuk yaşta yaşamın kahrını omuzlamış, on beşinde yaşlanmış köylü kızı Satı Kadının macerası ve çıktığı onurlu yolculuk.
Türk kadınına güvenildiğinde, baskı yapılmadığında, ona imkân sağlandığında neler yapabileceği Türkân Saylan, Sabiha Gökçen ve daha pek çok örnekle anlatılabilir…
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)