İyi Huylu Prostat Büyümesi. Prostat, mesane tabanında normal sağlıklı 50 yaş altı erkeklerde aşağı yukarı kestane büyüklüğünde, orta sertlikte içinden dış idrar yolu ve iki meni yolunun geçtiği bir organdır.

Aşağı yukarı 50 yaşından sonra prostat bezi erkeklerde erkek cinsiyet hormonunun göreceli azalmasına bağlı olarak büyümeye başlar. Biz burada iyi huylu prostat büyümesinden (prostat hiperplazisinden) söz edeceğiz.

Prostat içerdiği enzimlerle meni hücrelerinin (spermler) hareketliliğini sağlar.
Prostat iki içyan, iki dışyan ve orta dilmiklerden (loblardan) ibarettir. Prostat büyümesinde bu dilmiklerden biri veya birden fazlasında hücreler genişleyerek ortalarından geçen dış idrar yolunu sıkıştırabilir.
Sonuçta hasta sık sık , az az, damla damla işer hatta hiç işeyemez.

Bu yakınmalarla işeme sorunlarının şiddet derecesi arasında bir ilişki olabilir veya olmayabilir. Prostat çok büyümüş olduğu halde dışyan dilmikleri genişlediği için ortadan geçen idrar yolunu serbest bırakabilir. Bu durumda hastanın yakınmaları çok hafif olabilir. Çok az büyümüş bir orta dilmik ise idrar yolunu sıkıştırarak hastanın işeyememesine neden olabilir. Normalde 30 gram civerında olan prostat 150 g ve üstüne kadar büyüyebilir.

Prostat büyümesine tanı, makatten parmakla muayene, rektal probla yapılan prostat ultrasonu, manyetik rezonans inceleme (MRI), hastanın klinik muayenesi ve kan testleri ile konur. Kan testleri olarak eskiden prostatik asit fosfataz, şimdilerde prostata özgü antijen (PSA), böbrek hasarını düşündüren kanda üre, kreatinin gibi testlerle tanı konur.

PSA değerleri normalde 0-4 ng/mL arasında değişmekle birlikte, prostat iltihabı (prostatit), prostat taşları, enfeksiyon, travma, prostata yapılan girişimler, bir gün önce cinsel temas gibi nedenlerle PSA daha yüksekj çıkabilir. Ayrıca büyük prostatlarda bu değerler aşılabilir.

PSA testinin tanısal değerini artırmak için özellikle PSA değerleri 4-10 ng/mL arasında olanlarda PSA yoğunluğu, serbest/total PSA oranı PSA değerlerinde yıllık artış hızı gibi yaklaşımlar da kullanılmaktadır. Son zamanlarda hücresel belirteçlere de bakılmaktadır.

Prostat büyümesinde önemsiz derecede kalıtsal faktörler, beslenme şekli (aşırı derecede doymamış yağ tüketimi gibi) de rol oynamaktadır. Genellikle halk arasında kabul gördüğü gibi ayakta veya oturarak işemenin prostat büyümesine etkizi yoktur.
Prostat kanserinden ayırt edilmesi için prostattan ultrason veya MR eşliğinde genellikle prostat bezinin 12 ayrı noktasından biyopsi iğnesiyle doku parçaları (biyopsi) alınır.

Doku parçaları incelenip Gleason skorlamasına göre değerlendirilir.
Genellikle 7 puan altı toplam Gleason skoru iyi huylu prostat büyümesine işaret eder.. Gleason skoru, alınan doku parçalarının sağlıklı dokudan farklılaşma derecesi ve evresinin toplamını gösterir (3 +3 vs gibi).

Ancak tanıyı kesinlikle hastayı takip eden ürolog tüm bulguları değerlendirerek konur.

Hasta tedaviyi geciktirdiği takdirde mesane işeme eylemi sırasında zorlanarak genişler, cepçikler (divertiküller) oluşur, böbrekler bozulur, aşırı ıkınmaya bağlı kasık fıtıkları oluşur, kanda üre yükselir ve hasta kaybedilebilir.
Bir sonraki bölümde hastalığın tedavi gereklilikleri, yöntemleri ve sonuçlarından söz edeceğiz.
Sağlıklı günler dilerim
2.8.20
0535 826 37 00
kazanci.g@gmail.com

Yrd Doç Dr Gürkan Kazancı